آیت الله مقدس اردبیلی :

احمد بن محمد اردبیلی نجفی معروف به مقدس اردبیلی در سال 993 هجری قمری، ماه صفر در نجف اشرف از دنیا رفت  که قبر شریفش در ایوان طلای حضرت علی (ع) واقع شده است. ایشان از فقهای نامدار شیعه و یکی از مفاخر ارزشمند امامیه در قرن دهم هجری میباشد. پس از شهادت شهید ثانی (ره) مقدس اردبیلی بود که مرجعیت و زعامت تامه شیعه را به عهده گرفت . مقدس اردبیلی از خود آثار و تألیفات گرانبهائی به یادگار گذاشته است که از مهمترین آنها عبارتند از : زبدة البیان فی براهین آیات الاحکام ـ اثبات الواجب استیناس المعنویه ـ حاشیه شرح تجرید قوشچی ـ حاشیه شرح مختصر الاصول عضدی ـ الخراجیه ـ مجمع الفائده و البراهین فی شرح ارشاد الاذهان ـ حدیقة الشیعه و چندین مورد دیگر ...

آیت الله عبدالکریم موسوی اردبیلی :

در تاریخ 1304 در شهر اردبیل متولد شدند . تحصیلات خود را از شش سالگی با ورود به مکتب آغاز کردند . در تاریخ 1319 به قصد ادامه تحصیل در دروس حوزوی وارد مدرسه علوم دینی اردبیل شدند . در سال 1322 به قصد تکمیل تحصیلات حوزوی به قم مهاجرت کردند . در سال 1324 از قم به نجف اشرف رفتند و پس از فراگیری دروس حوزوی در سال 1327 به قم بازگشتند . از فهرست تألیفات ایشان میتوان به موارد زیر اشاره کرد : فقه القضاء ـ فقه الحدود و التعزیرات ـ فقه الدیات ـ فقه القصاص ـ فقه الشرکه و التأمین ـ فقه المضاربه ـ فقه الشهادت ـ رساله عملیه ـ مناسک حج ـ نهج الرشاد ـ استفتائات ـ جمال ابهی ـ اخلاق ـ دوره کامل اصول فقه . همچنین ایشان مدتی رئیس دیوان عالی کشور بودند و نیز دارای درجه اجتهاد و رساله ایشان در دسترس قرار دارد .

آیت الله مشگینی :

آیت الله علی اکبر فیض معروف به مشگینی در سال 1300 شمسی در روستایی از توابع مشگین و در میان خانواده ای متدین و اهل علم چشم به جهان گشود و در طول 86 سال زندگی پربار ، منشأ برکات و خدمات شایانی به انقلاب و نظام مقدس و حوزه های علمیه بود . آیت الله مشگینی هنگامی که همراه با پدر در نجف اشرف مقیم بود ، به مکتب رفت و سپس همراه پدر به وطن بازگشت و مقداری از مقدمات علوم دینی را نزد او فرا گرفت . با رحلت پدر ، برای فراگیری علوم دینی به اردبیل سفر کرد و سپس به مشهد رفته به تکمیل تحصیلات پرداخت . از اساتید ایشان میتوان به آیت الله العظمی بروجردی ، آیت الله العظمی محقق داماد و امام خمینی اشاره نمود . آیت الله مشگینی همچنین کتابهای فراوانی در زمینه های گوناگون علوم اسلامی تألیف و منتشر ساخته است ( حدود 28 جلد ) بعد از پیروزی انقلاب ایشان در مسئولیتهای گوناگونی انجام وظیفه نمودند که برخی از آنها بشرح ذیل است :

عضویت در خبرگان تدوین قانون اساسی ـ ریاست مجلس خبرگان رهبری در سه دوره ـ امامت جمعه قم به حکم امام و رهبر انقلاب ـ عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ـ ریاست شورای بازنگری قانون اساسی .

حجت الاسلام عبدالرحیم جعفری :

در سال 1300 هجری شمسی در یکی از روستاهای شهرستان گرمی متولد شد ، از شش سالگی به فراگیری ادبیات عرب ، منطق ، معالم الاصول ، شرح لمعه در حوزه علمیه اردبیل پرداختند . در سال 1322 برای ادامه تحصیلات دینی عازم قم شدند و به مدت 10 سال از محضر اساتیدی چون : امام خمینی ، آیت الله بروجردی ، آیت الله مرعضی نجفی ، علامه طباطبایی و آیت الله سید صدرالدین صدر بهره بردند .سپس به زادگاه خویش برگشته و در حوزه علمیه اردبیل به تدریس مشغول شدند .

آیت الله مروج :

در 27 شهریور سال 1309 در اردبیل چشم به جهان گشود ، ایشان پس از تحصیلات علوم دینی و ادامه تحصیل در قم و مشهد ، درس خارج را در محضر اساتیدی چون امام خمینی به اتمام رسانیده و یکی از شاگردان برجسته ایشان به حساب می آمد . مرحوم مروج نماینده فقید ولی فقیه در استان اردبیل بودند . تاریخ فوت ایشان 27 فروردین سال 1380 میباشد .

رحیم مؤذن زاده  :

مرحوم رحیم مؤذن زاده اردبیلی در سال 1303 در اردبیل به دنیا آمد . پدرش شیخ عبدالکریم بسیار خوش صدا ، خوش خلق و آشنا به ردیفهای موسیقی بود . شیخ عبدالکریم در سال 1326 از رادیو اذان گفت و بعد از آن ، پسرش رحیم نیز با او همراه شد . اذان ماندگان رحیم مؤذن زاده در دستگاه بیات ترک گوشه روح الارواح اجرا شده است .

دکتر جابر عناصری :

استاد سختکوش و دانشور دکتر جابر عناصری در سال 1324 شمسی در محله معمار اردبیل به دنیا آمد . پدرش زنده یاد استاد کربلایی علی عناصری از شیفتگان بی مثال آقا ابا عبدالله الحسین (ع) و استاد مسلم شبیه خوانی بود . دکتر جابر عناصری تحصیلات مقدماتی را در شهر اردبیل و تحصیلات متوسطه را در دارالفنون تهران با کسب مقام اول در رشته ادبی در میان تمامی دانش آموزان ایران به انجام رساند و سپس وارد دانشگاه تهران شد و تا سطح دکتری فلسفه و علوم تربیتی در ایران و کسب تخصص در انگلستان ( دانشگاه لندن ) به تحصیل ادامه داد . او همواره خود را فرزند سلطان ساوالان و سرسپار خاک دیار مادری اش اردبیل میداند . 41 سال است در دانشگاههای تهران بعنوان استاد ممتاز به تدریس و تحقیق اشتغال دارد و بیش از چهل کتاب نفیس در زمینه فرهنگ ایران به رشته تحریر در آورده و صدها و صدها دانشجو تربیت کرده است . ایشان از طرف مراکز فرهنگی بخاطر فعالیتهای کم نظیرش در عرصه هنر مقدس تعزیه و شبیه خوانی لوح ویژه پدر تعزیه دانشگاهی ایران را دریافت نمود . صفت بارز این استاد تواضع و متانت او و وقار او در محیط زندگی و مراکز تعلیم و تعلم است .

پروفسور رسول خدابخش  :

رسول خدابخش در سال 1325 در شهر اردبیل به دنیا آمد . تحصیلات متوسطه را در اردبیل گذرانده و مدرک کارشناسی خود را در رشته فیزیک از دانشگاه تربیت معلم تهران در سال 1353 دریافت نمود . در سال 1356 موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد در رشته فیزیک و تکنولوژی نیروگاههای هسته ای از دانشگاه بیرمنگام انگلستان گردید . مدرک دکتری خود را در سال 1359 در رشته فیزیک نوترون از همان دانشگاه اخذ نمود . در سال 1370 نیز موفق به دریافت مدرک مطالعاتی فیزیک از دانشگاه نیوساس ولز استرالیا گردید . نمونه ای از سوابق مدیریتی و اجرایی نامبرده عبارتند از : هیئت ممیزه و مسئول کمیته تخصصی علوم پایه دانشگاه ارومیه ـ عضو و مسئول کمیته تخصصی گروه فیزیک دانشگاه آزاد اسلامی ـ رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه ـ عضو اعضاء هیئت موسس انجمن هسته ای کشور ـ عضو انجمن فیزیک ایران ـ عضو شورای فرهنگ عمومی استان آذربایجان غربی ـ عضو هیئت ممیزه دانشگاه امام حسین ـ عضو هیئت ممیزه سازمان انرژی اتمی ایران ـ عضو هیئت تحریریه علوم و فنون هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران ـ عضو هیئت امنای سازمان انرژی اتمی کشور ـ رئیس منطقه 2 دانشگاه آزاد اسلامی شمالغرب کشور .

استاد بابا صفری :

مرحوم استاد بابا صفری در سال 1299 شمسی در اردبیل به دنیا آمد . در روزهایی که تب و تاب انقلاب مشروطه فرونشسته بود ، استاد الفبا و ( عم جزو ) را نزد ( ربابه آخوند باجی ) فرا گرفت . سپس نوبت مکتب سید محترمی بنام ( آقا میرمحمود خراسانی ) در محله پیرعبدالملک بود .  مکتبخانه ( حاج میرزا محسن خوشنویس ) و سپس مدرسه تدین در کوچه حسن آباد محلهای بعدی کسب علم استاد بودند .  دانشسرای مقدماتی استاد صفری را برای شروع اولین کار تعلیم و تربیتی ایشان در دبیرستان دخترانه پوراندخت آماده کرد .  محل خدمت بعدی استاد دبستان سعدی و ثریا میباشد . بعد از آن استاد در دانشکده حقوق دانشگاه تهران در رشته روانشناسی علوم تربیتی مشغول به تحصیل میشوند . از مهر ماه سال 1328 وی را در معاونت اداره فرهنگ اردبیل میبینیم . در سال 1332 با همت مردم آن روز اردبیل ، استاد به ریاست شهرداری شهر انتخاب میشود که نتایج فعالیتهای چشمگیر ایشان در اذهان باقی مانده است . استاد صفری فوق لیسانس خود را در رشته مدیریت در شعبه دانشگاه کالیفرنیای آمریکا در تهران با موفقیت سپری میکنند . در سال 1338 برای یک مأموریت فرهنگی عازم ایتالیا میشوند . آخرین پست دولتی ایشان تا سال 1357 معاونت اداره اوقاف بود . از جمله تألیفات استا میتوان به دوره چهار جلدی ( اردبیل در گذرگاه تاریخ ) اشاره کرد که متأسفانه جلد چهارم آن اجازه چاپ نگرفته است . سرانجام در 14 ژوئیه سال 2003 در استکهلم سوئد ستاره عمرش خاموش شد .

استاد حسن احمدی :

استاد حسن احمدی گیوی در سال 1306 در شهرستان کوثر ( گیوی ) که در 75 کیلومتری اردبیل قرار دارد چشم به جهان گشود . پس از طی مدارج مختلف علمی در سال 1366 با رتبه استاد ممتاز زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران بازنشسته شد . وی دارای بیش از پنجاه جلد تألیفات از جمله چندین جلد لغت نامه و دستور نگارش زبان و ادبیات فارسی میباشد . لغت نامه دهخدا در چندین نوبت با تصحیح این استاد چاپ و منتشر شده است .

دکتر رحمان دادمان :

در سال 1335 در شهر اردبیل به دنیا آمد . تحصیلات ابتدایی را در اردبیل و تحصیلات متوسطه را در رشته ریاضی در دبیرستان هدف تهران به انجام رساند . در سال 1353 در رشته مهندسی راه و ساختمان وارد دانشگاه تهران شد . پیش از انقلاب از فعالان جنبش اسلامی در انجمنهای اسلامی دانشگاه تهران بود . پس از پیروزی انقلاب به همراه دانشجویان دیگر در تسخیر سفارت آمریکا نقش فعالی ایفا نمود . در سال 1360 در انتخابات میان دوره ای دوره اول مجلس شورای اسلامی در شهر تبریز شرکت کرده و با کسل 93 درصد آرای مردم به عنوان اولین نماینده مردم تبریز انتخاب و راهی مجلس می شود . در زمان جنگ در سمت مسئول ستاد عملیاتی سپاه پاسداران ، جانشینی معاونت کل لجستیک و تدارکات سپاه و قائم مقام و عضو هیئت امنای جهاد سازندگی و معاون آموزش جهاد به فعالیت پرداخت. با الحاق شیلات و جهاد به عنوان اولین مدیرعامل شیلات منصوب گردید و تا سال 1368 در آنجا ماند . سپس در آزمون اعزام به خارج برای اخذ مدرک دکتری پذیرفته شد و بعنوان دانشجوی بورسیه وزارت علوم عازم شهر منچستر انگلستان شد . پس از پنج سال با مدرک دکتری به ایران بازگشت و تا سال 1376 به تدریس مشغول شد . در دوران آقای خاتمی به عنوان معاون وزیر راه و ترابری و مدیرعامل راه آهن انتخاب شد و در سال 1379 به عنوان وزیر راه و ترابری انتخاب گردید . در سال 1380 نیز در سانحه هوایی در استان گلستان به شهادت رسیدند .

علی دایی :

علی دایی متولد اول فروردین سال 1348 در شهر اردبیل و بازیکن ایرانی و از مشهورترین بازیکنان تاریخ تیم ملی فوتبال ایران است و تا پایان جام جهانی 2006 بازیکن اصلی و کاپیتان تیم ملی ایران بود . دایی 109 گل ملی در کارنامه خود دارد و با فاصله زیادی ، بهترین گلزن بازیهای ملی در تاریخ فوتبال جهان است . دایی سابقه بازی در تیمهای آلمانی همچون بایرن مونیخ را دارد و به همراه این تیم به نایب قهرمانی جام باشگاههای اروپا دست یافته است . دایی فوتبال را از باشگاههای کوچک شهر اردبیل همچون استقلال اردبیل ، شهرداری اردبیل آغاز کرد و دوره خدمت وظیفه را در تیم پاس گذراند . سپس به تیم بانک تجارت پیوست و از آنجا به تیم ملی دعوت شد . بعدها به تیم پرسپولیس تهران و السد قطر پیوست و سرانجام راهی اروپا شد و به تیم آرمینیا بیله فیلد آلمان پیوست . مقصد بعدی او بایرن مونیخ آلمان بود . سپس بههرتابرلین پیوست . علی دایی همچنین توانست تیم سایپا را قهرمان ششمین لیگ برتر کشور سازد . علی دایی در زمینه تحصیلی نیز همچون فرد موفقی بوده و لیسانس خود را در رشته متالوژی از دانشگاه صنعتی شریف دریافت نموده است و علاوه بر آن در تجارت نیز موفق بوده است . وی گرداننده چندین شرکت بزرگ و رستورانهای متعدد است . علی دایی همراه با مادلین آلبرایت  و  دیوید بکام  با سازمان  یونیسف همکاری داشته اند . نامبرده دارای تابعیت دوگانه ایرانی و آمریکایی است . اخیراً نیر بعنوان سرمربی تیم ملی ایران انجام وظیفه مینماید .

حسین رضا زاده :

حسین رضا زاده متولد سال 1357 در شهر اردبیل میباشد . او از 15 سالگی به ورزش وزنه برداری روی آورده و از افتخارات و مقامهای ایشان میتوان به موارد زیر اشاره نمود :

اولین ورزشکار دارنده 2  مدال طلای المپیک

بهترین وزنه بردار جهان منتخب فدراسیون وزنه برداری جهان

دو مدال قهرمانی جوانان آسیا

چهار مدال طلای بزرگسالان جهان

چهار مدال طلای جهانی

رکورد دار یک ضرب و دو ضرب جهان

سه بار ورزشکار سال ایران

قویترین مرد جهان از سال 1379

بیضاء اردبیلی :

در سال 1226 شمسی در محله سلیمانشاه ، کوچه اسماعیل بیگ قدم به عرصه حیات نهاد . خانه وی تا این اواخر پابرجا  و به ( بیضاء حیه طی ) معروف بوده است . با مروری کوتاه بر مجموعه آثاری که از وی به دست آمده میتوان ادعا کرد که بیضاء در نفسیر قرآن شریف ، نهج البلاغه و آثار گرانپایه متقدمین از قبیل : سنائی ، عطار ، خاقانی ، سعدی ، حافظ ، مولوی ، فضولی و سایر قلمداران عرصه شعر و ادب و عرفان مطالعات عمیقی داشته ، در کنار این ذخایر و گنجینه های قنا ناپذیر علوم بیان و کلام ، عروض و بدیع و قافیه ، فلسفه و منطق و النهایه آنچه را که در پرورش روح بلند یک شاعر عارف ضرورت دارد به خوبی فرا گرفته است . میگویند مرحوم بیضاء به دلیل احاطه به علوم اسلامی و مسائل فقهی ، گاهی اوقات وکالت اشخاص را قبول و در دعاوی مطروحه در محاکم از حقوق موکلین خود دفاع میکرده است .

دیوان شعر استاد با نام ( کلام بیضای اردبیلی ) در 510  صفحه از سوی تنی چند از علاقمندانش گرد آوری و با همت هیأت اردبیل شناسی و صندوق قرض الحسنه مهدیه با یک پیشگفتار و سه مقدمه در خرداد سال 74 چاپ و منتشر گردید . استاد بیضای فقید در سال 1301 شمسی در زادگان خود در سن 75 سالگی دعوت حق را لبیک گفت ، جسمش در شهیدگاه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی ( آرامگاه شهدای جنگ چالدران ) به خاک سپرده شد و روحش به ملکوت اعلی پیوست .

رحیم منزوی :

رحیم منزوی اردبیلی در محله سید آباد اردبیل در سال 1316 دیده به جهان گشود . وی یکی از شاعران نام آور عاشورایی است که از دوران کودکی در پرتو شرکت در مجالس سوگواری سالار شهیدان کربلا ، به شبیه خوانی و تعزیه گردانی میپرداخت . اولین شعر را در سن 9 سالگی سرود و مرگ مادرش در همان ایام ذوق شاعرانه او را تثبیت کرد . فضای عاشورایی شهر در سال 1326 به بعد او را به نوحه سرایی سوق داد . در پایان تحصیل وارد ارتش گردید. در مراغه ار محضر آیت الله سید جواد مجتهد کسب فیض کرد و دروس اسلامی را فرا گرفت .

بعد از هفت سال از ارتش استعفا کرد و مدتی بعد به رانندگی پرداخت . استاد با اینکه بر اخبار و احادیث و روایات مذهبی احاطه داشت لیکن سروده هایش را از تفضلات الهی می دانست . از جمله آثار استاد عبارتند از : نهضت حسینی ـ آمال منزوی ـ آثار منزوی ـ ایثار منزوی ـ صد سینه زن ـ صد قافیه ـ صد منظره ـ صد زمزمه ـ صد مرثیه ـ آلام منزوی .

استاد در مرداد ماه سال 1371 دار فانی را در اثر عارضه قلبی در تهران وداع گفتند .

تاج الشعرا یحیوی :

حاج عباسقلی یحیــوی اردبیلی ، حماسه سرای نامدار آذربایجان در تاریخ 1280 شمسی قدم به عرصه حیات گذاشت . وی یکی از بزرگترین شاعران عاشورایی معاصر است که علاوه بر داشتن سبک خاص به لحاظ نوآوری و ایجاد تحول بنیادین در سوگنامه پردازی و مرثیه سرایی از سخنوران اهل بیت علیهم السلام در مناطق ترک نشین از شیوه سخن آرایی وی پیروی میکنند. تحصیلات آغازین وی در مکتبخانه های قدیمی گذشت و از محضر میرزا عزیز مرحوم فیضها برد و از درویش حاج آقا ، نقال معروف ، شیوه های قهرمانی و میدان داری را فرا گرفت تا بعدها برای ترسیم صحنه های پیکار دشت نینوا از آموخته ها بهره جوید .

در سن 13 سالگی چشمه شعر در جانش جوشیدن گرفت و با تخلص ( احقر ) سرودن آغازید . در جوانی ، تخلص مزبور را به نام خانوادگی تغییر داد و قلم را بی آنکه در مدح صاحبان زور و زر به جولان در آورد ، تا واپسین دم حیات در میدان عشق سالار شهیدان به تکاپو واداشت . حاصل 78 سال عمر و 65 سال سابقه سخن پردازی وی 8 جلد کتاب است که حاوی صدها قطعه اشعار فارسی و ترکی آذری و شامل انواع قالب شعری است . این آثار عبارتند از :

بساط کربلا ـ اسرار عاشورا ـ پرچم عزا ـ آخرین آثار یحیوی ـ یادگار یحیوی ـ بهارستان یحیوی ـ نگارستان یحیوی ـ غزلیات و طنز و ...   .  یحیوی در سال 1358 دعوت حق را لبیک گفت و در بهشت فاطمه اردبیل به خاک سپرده شد .

انور اردبیلی  :

حاج قدیر جلیل زادگان فرزند حاج یوسف متولد سال 1310 یکی از شاعران خوش قریحه عاشورایی است که در دوره تحصیل از شاگردان ممتاز بوده با داشتن استعداد درخشان ، به تشویق پدر خویش به شغل آزاد روی آورد ولی از مطالعه در زمینه مسائل مذهبی ، اخلاقی و متون کلاسیک ادبیات فارسی و آذری غفلت نورزید . از 15 سالگی به شعر و شاعری دل بست و در میان شیوه های مختلف سخنوری ، مرثیه سرایی و سوگچامه پردازی را برگزید و در این مسیر از مکتب شعری پیشکسوتان بزرگ بویژه حاج یحیوی بهره ها برد و این امر در افزایش ملاحت بیان و بلاغت کلام و فصاحت پیامهای شاعرانه اش تاثیر گذاشت . انور اردبیلی در زمان حیات خود 10 جلد کتاب حاوی اشعار فارسی و ترکی آذری به اسامی زیر به چاپ رساند :

جلوه عاشورا ـ انقلاب کربلا ـ مردان جاوید یا چهارده معصوم ـ یادگار انور ـ پیام عزا ـ قیام زینب ـ حماسه شهدا ـ افق شهادت ـ فریاد خون ـ سیمای عاشورا .

ضمناً مجلدات 11 و 12 آثار نامبرده به نامهای صدای عاشورا و آخرین یادگار توسط بازماندگان آن فقید سعید چاپ و منتشر شده است . استاد انور اردبیلی در روز ششم اردیبهشت سال 1371 دچار سکته مغزی گردید و سرانجام در اول خرداد همان سال دار فانی را وداع گفت .